بررسی بهره مندی زنان از پروژه های محله محور شهرداری تهران و تأثیر آن بر میزان ارتقای احساس توانمندی اجتماعی و روانی آنان

الف: موضوع و طرح مسئله ( اهمیت موضوع و هدف): توانمندی دارای ابعاد جسمی، روانی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی می باشد. هر کدام از این ابعاد می توانند مستقل عمل کنند اگرچه به میزان زیادی هم بر همدیگر تأثیر می گذارند و یا تأثیر می پذیرند. نگاهی به آمارهای کشور حاکی از توانمندی پایین زنان است. این وضعیت می تواند اثرات زیان باری را بر خود زنان و جامعه بگذارد. لذا بایستی به فکر راهکارهایی برای توانمندسازی زنان بود. پروژه های محله محور شهرداری تهران یکی از این راهکارهاست که در چند سال اخیر توسط شهرداری تهران اجرا شده اند. لذا هدف اصلی تحقیق عبارت است از : بررسی و شناخت بهره مندی زنان از پروژه های محله محور شهرداری تهران و تأثیر آن بر میزان ارتقای احساس توانمندی اجتماعی و روانی آنان تحقیق در خصوص تأثیر پروژه های محله محور بر ارتقای احساس توانمندی اجتماعی و روانی زنان از جهات گوناگونی حائز اهمیت است. این پژوهش به نوعی ارزیابی یکی از فعالیت های مددکاری اجتماعی کار با جامعه است لذا در وهله ی اول مددکاران اجتماعی می توانند از نتایج آن استفاده بهینه بکنند. با توجه به اینکه اداره امور بانوان شهرداری تهران در چند سال اخیر پروژه های محله محور جزء اصلی ترین برنامه های خود قرار داده است بدیهی است که این پژوهش یک آسیب شناسی علمی پروژه ها به حساب می آید لذا اداره مذکور می تواند با الهام از نتایج این پژوهش ضمن، شناسایی نقاط ضعف و قوت کار، برنامه ریزی مجدد را انجام دهد. ب: مبانی نظری شامل مرور مختصری از منابع، چارچوب نظری و پرسش ها و فرضیه ها : در مبانی نظری از منابع زیر بهره گرفته شد . ـ ابوت، پاملا؛ کلر، والاس (1385)، جامعه شناسی زنان، ترجمه منیژه نجم عراقی، تهران: نشر نی ـ تانگ، رزمری(1387)، «نقد و نظر : در آمدی جامعه بر نظریه های فمینیستی، ترجمه منیژه نجم عراقی، تهران، نشر نی، ـ تورس، آماری لیس تیگالو و روزاریو، روزایودل(1375)، جنسیت و توسعه، ترجمه جواد یوسفیان، تهران، انتشارات بانو ـ روشه، گی(1376)، جامعه شناسی تالکوت پارسونز، ترجمه نیک گهر، انتشارات تبیان ـ ریتزر، جورج(1378)، نظریه جامعه شناسی در دوران معاصر، ترجمه : محسن ثلاثی، انتشارات علمی، چاپ سوم ـ عبدالهی، محمد(1387)، زنان در عرصه عمومی؛ عوامل، موانع و راهبردهای مشارکت مدنی زنان ایرانی، انتشارات جامعه شناسان، چاپ اول ـ لانگه، سارا (1372)، معیارهایی برای تواناسازی زنان، نقش زنان در توسعه، تهران : روشنگران ، صص 18الی 32 چارچوب نظری پژوهش حاضر با استفاده از نظریه های فمینیسم رادیکال، کنش متقابل نمادین و الگوی تلفیقی بوردیو و هابر ماس تدوین گردیده است . سوال اصلی تحقیق این بود که آیا پروژه های محله محور بانوان شهرداری تهران باعث ارتقای احساس توانمندی اجتماعی و روانی زنان شده است؟ فرضیه اصلی تحقیق : به نظر می رسد بین زنانی که در پروژه های محله محور شهرداری تهران شرکت کرده اند و زنانی که در این پروژه ها شرکت نکره اند از لحاظ توانمندی اجتماعی و روانی تفاوت معناداری وجود دارد. پ: روش تحقیق شامل تعریف مفاهیم ، روش تحقیق ، جامعه مورد تحقیق، نمونه گیری و روش های نمونه‏گیری، ابزار اندازه گیری ، نحوه اجرای آن، شیوه گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها: احساس توانمندی اجتماعی : به رفتارها، افکار، عقاید و احساساتی گفته می شود که در هر جامعه ای از طرف فرهنگ آن جامعه مطلوب به حساب می آیند دارای چهار بعد ؛ تمایل برای مشارکت در فعالیت های اجتماعی، نگرش نسبت به نقش زنان، اعتقاد به جمع گرایی و چگونگی رفتارهای گروهی و مشارکتی است. احساس توانمندی روانی : کسی که دارای احساس توانمندی روانی است باید دارای ویژگی های زیر باشد : احساس معنادار بودن، احساس اعتماد، احساس شایستگی، احساس خود اثر بخشی و احساس استقلال و آزادی عمل پروژه های محله محور زنان : به پروژه های گفته می شود در محلات ، با تمرکز بر زنان و با هدف توانمندسازی اجتماعی و روانی اجرا می شوند. روش تحقیق در این پژوهش بر اساس نوع تحقیق علی ـ مقایسه ای و بر اساس نوع داده کمی پیمایشی می باشد. پژوهش دارای دو گروه جامعه آماری مورد مطالعه و مورد مقایسه می باشد که پاسخگویان از لحاظ منطقه و محله سکونت، سن، وضعیت تأهل و تحصیلات همگن شدند. جامعه مورد مطالعه زنان بالای 18 سال شهر تهران که در پروژه های محله محور شهر تهران در سال 1391 شرکت کرده و مجری این پروژه ها کلینیک مددکاری اجتماعی پونا بوده است و تا پایان دی ماه 1391 پروژه های آنان اجرا شده است. جامعه مورد مقایسه هم تعدادی از زنان عادی در همان محلاتی بودند که پروژه های مذکور در آن اجرا شده بود. با توجه به اینکه جمعیت جامعه مورد مطالعه تحقیق کم بود(163 نفر) لذا این گروه سرشماری شدند. حجم نمونه زنان عادی هم برابر با جامعه مورد مطالعه بدست آمد و با روش نمونه گیری تصادفی نظاممند نمونه گیری انجام شد. برای سنجش متغیرها و ابعاد هر متغیر از مقیاس سنجش ترتیبی استفاده شده است به طوری که هر مفهوم و متغیر از به سطح کم، متوسط و زیاد طبقه بندی شده است. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه ساختار یافته می باشد شیوه تکمیل پرسشنامه مصاحبه حضوری با زنان بوده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spss استفاده شده و آزمون های مورد استفاده، در بخش توصیف و تحلیل داده ها به ترتیب، مد، میانه ، میانگین، آزمون تی، کای اسکوئر و وی کرامر می باشند. ت: یافته های تحقیق: یافته های تحقیق در بخش توصیفی بیانگر این بود که زنان تهرانی در مجموع دارای احساس توانمندی اجتماعی و روانی متوسط و بالا هستند، توانمندی روانی زنان در هر در گروه اندکی بالاتر از توانمندی اجتماعی است. لازم به ذکر است هم در احساس توانمندی اجتماعی و هم در احساس توانمندی روانی زنان گروه مورد مطالعه در سطح بالاتری قرار دارند. در خصوص ارزیابی میزان موفقیت اجرای پروژه ها نزدیک به 60دردصد زنان گروه شرکت کننده در پروژه ها میزان موفقیت اجرای پروژه ها را زیاد ارزیابی کرده بودند. در بخش تبیینی هم یافته های تحقیق حاکی از تأیید فرضیه های تحقیق بود فرضیه اصلی اول و دوم تحقیق که در خصوص وجود تفاوت معنادار در زمینه احساس توانمندی اجتماعی و روانی در بین زنان شرکت کننده در پروژه ها و عادی بود با 99درصد اطمینان تأیید شدند فرضیات فرعی تحقیق هم که در خصوص وجود تفاوت معنادار در ابعاد دو متغیر وابسته تحقیق(توانمندی روانی و اجتماعی) در بین زنان شرکت کننده در پروژه ها و عادی بود. با احتمال 95 درصد و 99 درصد تأیید شدند. ث : نتیجه گیری و پیشنهادات: یافته های تحقیق حاضر نشان داد که نظریه های مورد استفاده در چارچوب نظری قادر به تبیین احساس توانمندی اجتماعی و روانی هستند اگرچه بخش هایی از این دو متغیر را بایستی توسط نظریه های دیگر بررسی گردد. در حوزه پژوهشی پیشنهاد می شود محققان در آینده میزان تأثیر دقیق این پروژه ها را با استفاده از تحقیقات آزمایشی مشخص کنند همچنین لازم است در خصوص باور زنان به اینکه مردان در کارهای خارج از خانه موفق تر از زنان عمل می کنند مطالعه علت یابی صورت گیرد. در بخش اجرایی هم توصیه می شود شهرداری تهران از موسساتی برای اجرای پروژه های خود استفاده کند که مسلط به تئوری های جامعه شناسی و روانشناسی باشند. در ارزیابی میزان موفقیت پروژه ها جز آمار و سند، از روش های دیگری هم استفاده شود. در چگونگی اجرای مراحل فرآیند توانمندسازی باید بازبینی های لازم صورت پذیرد و در نهایت موسسات خصوصی در انتخاب پروژه ها برای محلات،به خصوصیات فرهنگی، ارزشی و ... مردم محله بیشتر توجه کنند.